Trybunał Konstytucyjny: zawieszona sprawa związana ze sporem kompetencyjnym między NSA a prezydentem

W środę Trybunał Konstytucyjny informował, że nadał bieg wnioskowi prezydenta o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Naczelnym Sądem Administracyjnym i prezydentem. W sprawie chodzi między innymi o możliwość kontrolowania przez NSA powołań sędziów.

“Przedmiotem sporu kompetencyjnego jest rozstrzygnięcie pytania, czy powoływanie przez Prezydenta RP sędziów i związane z tym uprawnienie do interpretacji przepisów konstytucji w tym zakresie jest wyłączną kompetencją prezydenta RP, którą wykonuje na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa osobiście, definitywnie, bez udziału i ingerencji NSA, czy też kompetencja ta może podlegać kontroli NSA” – informowano.

Jak wynika z wniosku prezydenta, Trybunał Konstytucyjny rozstrzygając ten spór, powinien przesądzić między innymi, czy przepisy konstytucji mogą być interpretowane w ten sposób, że dozwolone jest przyznanie NSA kompetencji do kontroli powołania przez prezydenta RP sędziego, w szczególności do oceny skuteczności nadania temu sędziemu prawa do wykonywania władzy sądowniczej.

W swoim wniosku prezydent zwrócił się też o rozstrzygniecie, czy w świetle konstytucji NSA jest uprawniony do dokonywania wiążącej interpretacji przepisów konstytucji w związku z wykonywaniem przez prezydenta kompetencji do powoływania sędziów, w szczególności czy sąd ten może określać warunki skuteczności powołania sędziego.

W uzasadnieniu wniosku prezydent zauważył, że NSA wydał szereg orzeczeń dotyczących odwołań od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa w sprawie powołań sędziów. Jak zaznaczył prezydent, NSA dokonał wtedy oceny prawidłowości i skuteczności powołania przez prezydenta sędziów SN, a w szczególności skuteczności nadania tym sędziom prawa do wykonywania władzy sądowniczej. Tym samym – zdaniem prezydenta – NSA z przekroczeniem swoich kompetencji konstytucyjnych wkroczył w sferę konstytucyjnej kompetencji prezydenta RP do powoływania sędziów.

Chodzi o kilkanaście orzeczeń wydanych przez NSA w 2021 roku. Sąd ten uchylił wtedy niektóre zaskarżone uchwały KRS dotyczące powołań sędziów do SN. W maju 2021 roku NSA stwierdził między innymi, że “obecna KRS nie jest organem wystarczająco niezależnym”. Uznał przy tym, że w ogłoszeniu o wolnych etatach w SN brakowało kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Jednocześnie NSA zastrzegł wtedy, że nominacje sędziów do SN pozostają ważne.

We wniosku prezydenta do TK wskazano też, że NSA zmierza do rozstrzygnięcia innej sprawy mogącej prowadzić do kontroli aktu powołania sędziów SN pod względem zgodności z prawem. Sąd ten planował bowiem przeprowadzić rozprawę w sprawie skargi na postanowienie prezydenta z października 2018 roku o powołaniu sędziów do SN, którą złożył jeden z kandydatów niewyłoniony przez KRS.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w styczniu 2019 roku odrzucił tę skargę, uznając, że nie ma właściwości do kontroli aktów prezydenta. Orzeczenie to zostało zaskarżone do NSA skargą kasacyjną.

Według prezydenta, NSA zmierzał w tej sprawie do wydania wyroku. “NSA uznaje się w ten sposób za kompetentny do rozstrzygnięcia zagadnienia bezpośrednio wiążącego się z kształtem konstytucyjnej instytucji powołania sędziego, stanowiącej wyłączne uprawnienie prezydenta RP” – napisał prezydent we wniosku. W związku z tym – zdaniem prezydenta – możliwe jest zaistnienie rzeczywistego sporu kompetencyjnego miedzy NSA i prezydentem.

Po wpłynięciu wniosku prezydenta prezes TK Julia Przyłębska poinformowała prezesa NSA, że zgodnie z prawem wszczęcie postępowania w sprawie sporu kompetencyjnego powoduje zawieszenie postępowań przed organami, których dotyczy spór. W związku z tym Trybunał zwrócił się do NSA o przesłanie odpisu postanowienia o zawieszeniu postępowania związanego z powołaniami sędziów SN.

Jak w czwartek poinformowało biuro prasowe TK, do Trybunału wpłynął odpis takiego postanowienia NSA, na mocy którego zawieszono postępowanie kasacyjne zainicjowane skargą na orzeczenie WSA ze stycznia 2019 roku.